کالاهای معاف از مالیات نقش مهمی در حمایت از اقتصاد و رفاه اجتماعی دارند. این کالاها، که معمولاً شامل اقلام ضروری، خدمات خاص یا فعالیت‌های مرتبط با حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی است، با هدف کاهش فشار مالی بر اقشار مختلف جامعه و تشویق به مصرف یا تولید بیشتر در برخی بخش‌ها تعیین می‌گردند. معافیت مالیاتی بر این کالاها می‌تواند به بهبود قدرت خرید مردم، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک، و تقویت توسعه پایدار در بخش‌های اولویت‌دار اقتصادی منجر شود. آشنایی با این دسته از کالاها و قوانین مرتبط، به افراد و شرکت‌ها کمک می‌کند تا از حقوق و مزایای مالیاتی خود بهره‌مند شوند و به بهبود جریان اقتصادی کشور کمک کنند.
لیست کامل کالاهایی که از مالیات معاف هستند
آشنایی با معافیت‌ها به افراد و کسب‌وکارها کمک می‌کند تا ضمن بهره‌مندی از این تسهیلات، هزینه‌های خود را بهتر مدیریت نموده و از قوانین مالیاتی به‌درستی پیروی کنند. در ادامه، به بررسی لیست کامل کالاها و خدمات معاف از مالیات می‌پردازیم:
نحوه ثبت کالاهای معاف از مالیات در سامانه مودیان
تمامی کالاها و خدمات موجود، دارای یک شناسه عمومی یا اختصاصی بوده و توسط سازمان امور مالیاتی کشور نرخ گذاری شده‌اند.
- شناسه عمومی
شناسه‌ای است که تمامی مؤدیان می‌توانند از آن استفاده کنند.
- شناسه اختصاصی
شناسه‌ای اختصاصی است که برای استفاده مؤدیان حقیقی یا حقوقی ایجاد شده است.
در صورتی که موفق به دریافت شناسه عمومی با عنوان نزدیک و مرتبط به کالا/خدمت خود نشده باشید، باید برای دریافت شناسه اختصاصی اقدام کنید؛ علاوه بر آن، مؤدیانی که تولیدکننده و یا واردکننده هستند، می‌توانند اقدامات لازم جهت دریافت شناسه اختصاصی را انجام دهند.
در نتیجه، درصورتی که دارای معافیت یا مشمولیت خاصی برای کالا یا خدمت خود هستید، باید طبق مستندات موجود مرتبط، سازمان امور مالیاتی را مطلع سازید تا شناسه منحصربفرد خود را دریافت نمایید. تمامی شناسه‌های تایید شده در سامانه دریافت شناسه کالا/خدمت موجود است.
باتوجه به اینکه یکی از الزامات ثبت صورتحساب الکترونیک، ثبت کالا/خدمت است، باید شناسه عمومی یا اختصاصی مربوط به کالا یا خدمت خود را بیابید و پس از آن اقدام به ثبت صورتحساب نمایید. سامانه مودیان مالیاتی امکان ثبت صورتحساب به صورت مستقیم (بدون نرم‌افزار و شرکت معتمد مالیاتی) را مهیا نساخته است؛ در نتیجه امکان تعریف شناسه‌های کالا و خدمت در این سامانه فراهم نشده‌است.
جهت ارسال صورتحساب الکترونیک با بهترین نرم افزار باید اقدام به ثبت اطلاعات شناسه کالا و خدمت خود در بستر نرم‌افزار واسط یا شرکت معتمد نمایید.
قوانین مربوط به کالاهای معاف از مالیات
قوانین مربوط به کالاهای معاف از مالیات در ایران بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده و قانون مالیات‌های مستقیم تنظیم می‌شود. این قوانین با هدف حمایت از اقشار مختلف جامعه و توسعه بخش‌های خاص اقتصادی، برخی کالاها و خدمات را از پرداخت مالیات معاف می‌کنند. در ادامه، به مهم‌ترین اصول و قوانین مرتبط با کالاهای معاف از مالیات اشاره می‌شود:
1. معافیت‌های مالیاتی در قانون مالیات بر ارزش افزوده
طبق ماده 9 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400/03/02، برخی کالاها و خدمات از پرداخت مالیات معاف هستند. این معافیت‌ها برای تشویق مصرف کالاهای ضروری، حمایت از بخش‌های خاص اقتصادی و حفظ عدالت اجتماعی طراحی شده‌اند. برخی از کالاها و خدمات معاف عبارتند از:
کالاها
1 محصولات کشاورزی فرآوری نشده
کلیه محصولات کشاورزی فرآوری نشده مشتمل بر محصولات خام زراعی و باغی، گیاهان دارویی، محصولات مرتعی، محصولات جنگل (از جمله چوب خام)، محصولات گلخانه (از جمله سبزی، صیفی، گل و گیاه و انواع قارچ).
- فعالیت های مربوط به مراحل بسته بندی، انبارداری و نگهداری محصول در دمای مناسب در سردخانه، انجماد محصول (شامل سردخانه)، پاک کردن، درجه بندی، بوجاری بذور، پوست گیری مانند شالی کوبی، شستشو، تمیزکاری، تفکیک، همگن سازی، خشک کردن انواع محصولات مانند چای، کشمش و خرما با روشهای مختلف، تفت دادن مانند پخت نخود و پنبه پاک کنی، فرآوری محصولات کشاورزی محسوب نمی شود. ارائه خدمات مزبور به محصولات کشاورزی مشمول مالیات و عوارض فروش نیست.
2 ـ دام زنده و خوراک
کلیه مواد اصلی تولید مثل دام زنده مطابق پروانه صادره توسط وزارت جهاد کشاورزی، پوسال (کمپوست)، کشت بافت و بستر آماده کشت بافت.
- دام به حیواناتی (شامل چهارپایان، پرندگان، آبزیان و حشرات) گفته شده که برای امور تغذیه انسان یا دام و فعالیت های اقتصادی، تولیدی و آزمایشگاهی، تولید، نگهداری و پرورش داده می شوند.
3 ـ بذر، نشاء، نهال، سم و کود
4 ـ آب مصارف کشاورزی
5.کالاهای دیگر:
- شیر
- پنیر
- ماست
- تخم ماکیان(طیور)
- آرد و نان
- انواع گوشت و فرآورده های گوشتی
مطابق با فهرستی که هر سال وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا پایان دی ماه برای اجراء در سال بعد به سازمان ارسال می کند. - برنج، حبوبات، سویا و پروتئین سویا
- انواع روغن های خوراکی; اعم از گیاهی و حیوانی
- شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان
- تخم مرغ نطفه دار و تبدیل آن به جوجه یک روزه
- خمیر کاغذ و کاغذ باطله
- دفتر تحریر
- کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه
6.نسخه های کاغذی و الکترونیکی محصولات زیر:
- کتاب
- روزنامه
- مجله و نشریه
7.کالاهای وارده همراه مسافر برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق قانون امور گمرکی
8.انواع شمش طلا (وارداتی و داخلی) و انواع حواله های کاغذی یا الکترونیکی دارای پشتوانه صد درصد (%100) طلا
9.دارایی های غیرمنقول و انواع حواله های کاغذی یا الکترونیکی مبتنی بر آن‌ها
10.هرگونه انتقال دارایی به/ از صندوق های سرمایه گذاری پروژه موضوع قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی مصوب 1388/09/25 یا شرکتهای فرعی صندوق های سرمایه گذاری پروژه، به‌عنوان آورده غیرنقد شرکا در همان صندوق های سرمایه گذاری پروژه.
- در صورتی که مالکیت و مدیریت شرکتهای فرعی صندوق های سرمایه گذاری پروژه متعلق به صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه موضوع قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی باشد، هرگونه انتقال دارایی به/ از شرکتهای فرعی صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه که صرفا در راستای اجرای پروژه و مرتبط با وظایف صندوق‌های مذکور باشد، مشمول مالیات و عوارض نیست.
11.هرگونه انتقال دارایی از/ به نهاد واسط موضوع قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی
12.فرش دستباف و مواد اولیه اصلی آن
13.صنایع دستی تولید داخل موضوع ماده (1) قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی مصوب 1396/10/26 مطابق فهرستی که تا پایان دی ماه هر سال توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیشنهاد می‌شود و به‌تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.
14.انواع دارو و واکسن (انسانی و دامی)، لوازم مصرفی درمانی و لوازم توانبخشی
15.رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی، تجهیزات نظامی و اطلاعاتی موضوع بندهای «پ»، «ت» و «ث» ماده (119) قانون امور گمرکی با رعایت ترتیبات مقرر در بندهای مذکور
16.تجهیزات و اقلام با کاربرد صرفا دفاعی، نظامی، انتظامی، امنیتی و اطلاعاتی. فهرست این تجهیزات و اقلام با پیشنهاد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح به‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
شرایط و الزامات معافیت مالیاتی برای کالاها
شرایط و الزامات معافیت مالیاتی برای کالاها در ایران، به‌ویژه در قانون مالیات بر ارزش افزوده و قانون مالیات‌های مستقیم، به‌طور مشخص تعیین شده‌اند. این شرایط و الزامات به‌طور کلی به نوع کالا، هدف معافیت، و نحوه ثبت و گزارش‌دهی بستگی دارند. در ادامه به مهم‌ترین شرایط و الزامات معافیت مالیاتی کالاها اشاره می‌شود:
1. شرایط معافیت کالاهای اساسی و ضروری
کالاهای اساسی مانند نان، برنج، شیر، گوشت، تخم‌مرغ و دیگر مواد غذایی ضروری از پرداخت مالیات معاف هستند. این معافیت‌ها با هدف حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه و کاهش هزینه‌های زندگی ارائه می‌شود.
الزامات:
- کالا باید مطابق با استانداردهای تعیین‌شده به‌عنوان کالاهای اساسی شناخته شود.
- کالا باید مصرف عمومی داشته و نقش حیاتی در تأمین نیازهای غذایی جامعه داشته باشد.
2. معافیت داروها و تجهیزات پزشکی
طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده، داروهای تجویزی، واکسن‌ها و تجهیزات پزشکی مورد استفاده در درمان بیماران از مالیات معاف هستند.
الزامات:
- دارو باید توسط پزشک تجویز شده و به‌طور مستقیم برای درمان بیماری‌ها یا پیشگیری از بیماری‌ها استفاده شود.
- تجهیزات پزشکی باید برای استفاده در درمان یا مراقبت‌های بهداشتی ضروری باشد.
- در صورتی که دارو یا تجهیزاتی غیر از موارد فوق باشد، ممکن است معافیت شامل آن نشود.
3. معافیت‌های فرهنگی و آموزشی
کتاب‌ها، نشریات و خدمات آموزشی از پرداخت مالیات معاف هستند تا از بخش‌های فرهنگی و علمی حمایت شود.
الزامات:
- کتاب‌ها باید محتوای آموزشی یا فرهنگی داشته باشند و از سوی ناشران مجاز منتشر شده باشند.
- خدمات آموزشی باید در مؤسسات آموزشی رسمی و تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش یا وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارائه شود.
- نشریات باید برای اطلاعات عمومی یا آموزش عمومی منتشر شوند.
4. معافیت‌های حمل‌ونقل عمومی
حمل‌ونقل عمومی شهری و بین‌شهری، از جمله اتوبوس‌ها، مترو و قطار، از مالیات معاف هستند.
الزامات:
- حمل‌ونقل باید عمومی باشد و به‌طور مستقیم به خدمات عمومی در شهرها یا بین‌شهری‌ها مرتبط باشد.
- خدمات حمل‌ونقل باید از سوی شرکتهای مجاز و تحت نظارت مراجع دولتی ارائه شود.
5. معافیت کالاهای صادراتی
طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده، کالاهایی که برای صادرات به خارج از کشور ارسال می‌شوند، از مالیات معاف هستند.
الزامات:
- کالا باید به‌طور واقعی و در شرایط قانونی از کشور صادر شود.
- صادرکننده باید مدارک مستند و گمرکی مربوط به صادرات را ارائه دهد.
- کالا باید برای مصرف در داخل کشور نباشد و به خارج از کشور ارسال شود.
6. ثبت و گزارش‌دهی در سامانه مؤدیان
کالاهایی که از مالیات معاف هستند باید در سامانه مؤدیان ثبت شوند. این ثبت‌نام به‌منظور شفافیت بیشتر و جلوگیری از تخلفات مالیاتی انجام می‌شود.
الزامات:
- مؤدی باید کالاها و خدمات معاف از مالیات را در سامانه مؤدیان ثبت کرده و اطلاعات مربوطه را وارد کند.
- برای کالاهای معاف از مالیات، باید مستندات قانونی ارائه شود.
- مؤدی باید بر اساس قانون، اطلاعات مالی و فاکتورهای صادره را به‌طور صحیح ثبت کند تا از معافیت‌ها بهره‌مند شود.
7. شرایط خاص برای کالاهای وارداتی به مناطق آزاد تجاری
در مناطق آزاد تجاری و صنعتی، کالاهایی که به این مناطق وارد می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف هستند، به‌شرطی که شرایط خاص صادراتی یا تجاری را داشته باشند.
الزامات:
- کالا باید به‌طور واقعی به مناطق آزاد وارد شود و پس از ورود به این مناطق به‌عنوان کالای معاف از مالیات شناخته شود.
- کالاهای وارداتی باید تحت نظارت گمرک و با رعایت قوانین واردات به مناطق آزاد انجام شوند.
8. مستندات قانونی
برای بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی، کالاها و خدمات باید مستندات قانونی مربوطه را ارائه دهند. این مستندات ممکن است شامل تأییدیه‌های دولتی، گزارش‌های مالیاتی، یا مدارک گمرکی برای کالاهای صادراتی باشد.
الزامات:
- ارائه مدارک معتبر از مراجع ذی‌صلاح برای هر کالا یا خدمت معاف از مالیات ضروری است.
- مؤدی باید توانایی ارائه مدارک مربوط به معافیت در صورت درخواست از سازمان امور مالیاتی را داشته باشد.
معافیت‌های مالیاتی برای کالاهای مختلف، به‌ویژه کالاهای اساسی، داروها، خدمات فرهنگی و آموزشی، و کالاهای صادراتی، نقش مهمی در حمایت از اقتصاد و رفاه اجتماعی ایفا می‌کنند. این معافیت‌ها با هدف کاهش فشار مالی بر اقشار مختلف جامعه و تشویق به مصرف و تولید در بخش‌های خاص اقتصادی طراحی شده‌اند. آشنایی با الزامات و شرایط معافیت‌های مالیاتی می‌تواند به کسب‌وکارها و افراد کمک کند تا از مزایای مالیاتی بهره‌مند شده و از تخلفات مالیاتی جلوگیری کنند.
سوالات متداول
