پس از فوت هر فرد، اموال و دارایی‌های او به وراث قانونی منتقل می‌شود، اما این انتقال مستلزم طی کردن مراحل قانونی از جمله ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث است. مطابق قوانین مالیاتی، وراث موظف‌اند دارایی‌ها، بدهی‌ها و سایر اطلاعات مربوط به اموال متوفی را در قالب اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند تا میزان مالیات متعلقه مشخص شود. این فرایند نه‌تنها به شفاف‌سازی وضعیت مالی متوفی کمک می‌کند، بلکه امکان صدور مفاصاحساب مالیاتی و انتقال قانونی اموال را نیز فراهم می‌سازد. آگاهی از مهلت قانونی، مدارک موردنیاز و نحوه محاسبه مالیات بر ارث می‌تواند به وراث در تسریع این فرآیند و جلوگیری از جریمه‌های احتمالی کمک کند.
اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟
اظهارنامه مالیات بر ارث سندی رسمی است که ورثه موظف‌اند پس از فوت متوفی آن را تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند. در این اظهارنامه، کلیه اموال، دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی مشخص شده و میزان مالیات متعلقه بر اساس قوانین مالیاتی محاسبه می‌شود.
چه کسانی باید اظهارنامه مالیات بر ارث را ارائه کنند؟
وراث متوفی اعم از فرزندان، همسر، والدین یا سایر افراد دارای حق ارث موظف‌اند اظهارنامه را تنظیم نموده و در مهلت قانونی به اداره مالیاتی مربوطه ارائه دهند.
مهلت ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث
طبق قانون، وراث باید حداکثر یک سال پس از فوت متوفی اظهارنامه مالیات بر ارث را تکمیل و ارائه کنند. در صورت عدم ارائه در مهلت مقرر، مشمول جرائم مالیاتی خواهند شد.
محتویات اظهارنامه مالیات بر ارث
در این اظهارنامه، اطلاعات زیر باید درج شود:
✔ مشخصات کامل متوفی (نام، شماره ملی، تاریخ فوت)
✔ مشخصات وراث و میزان سهم هر یک از آنان
✔ فهرست کلیه اموال و دارایی‌های متوفی (ملک، خودرو، سهام، سپرده‌های بانکی و…)
✔ میزان بدهی‌های متوفی (وام، مهریه، دیون قانونی و …)
✔ مدارک موردنیاز مانند گواهی فوت، شناسنامه متوفی و گواهی انحصار وراثت
نحوه محاسبه مالیات بر ارث
میزان مالیات بر ارث بر اساس ارزش اموال متوفی و نسبت وراث با متوفی تعیین می‌شود. مالیات دارایی‌های مختلف (مانند املاک، خودرو، سپرده‌های بانکی و…) نرخ متفاوتی دارد که توسط سازمان امور مالیاتی مشخص می‌شود.
نحوه پرداخت مالیات بر ارث
پس از بررسی اظهارنامه توسط اداره مالیاتی، مبلغ مالیات تعیین‌شده و وراث باید آن را پرداخت کنند. پس از پرداخت، مفاصاحساب مالیاتی صادر شده و امکان انتقال یا فروش اموال متوفی فراهم می‌شود.
ارتباط اظهارنامه مالیات بر ارث و اظهارنامه اشخاص حقیقی
اظهارنامه مالیات بر ارث و اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی هر دو جزء فرآیندهای مالیاتی هستند، اما تفاوت‌های مشخصی دارند. ارتباط این دو اظهارنامه به نحوه تعامل مالیاتی افراد و مالیات‌های مختلف مربوط می‌شود:
- اظهارنامه مالیات بر ارث: این اظهارنامه به وراث قانونی یک فرد فوت‌شده تعلق دارد و باید برای تعیین مالیات بر ارث، یعنی مالیاتی که بر دارایی‌ها و اموال متوفی تعلق می‌گیرد، تکمیل شود. این اظهارنامه شامل اطلاعاتی است که وراث باید ارائه دهند تا دارایی‌های متوفی شناسایی و مالیات مربوطه محاسبه شود.
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی: این اظهارنامه برای افراد شاغل یا کسب‌وکارهایی است که به عنوان اشخاص حقیقی فعالیت می‌کنند و باید درآمدهای خود را در آن اعلام کنند تا مالیات بر درآمد بر اساس میزان درآمد مشمول مالیات محاسبه شود.
ارتباط:
- در صورتی که وراث، اموال متوفی را به فروش برسانند یا از آن درآمد کسب کنند، درآمد حاصل از این اموال باید در اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گزارش شود.
- اگر وراث در طول سال درآمد داشته باشند و از دارایی‌های ارثی خود بهره‌برداری کنند، ممکن است بخشی از درآمد حاصل از اموال به‌طور جداگانه در اظهارنامه مالیات بر درآمد ذکر شود.
نمونه اظهارنامه مالیات بر ارث
این فرم باید طبق دستورالعمل سازمان امور مالیاتی تکمیل شود.
فیلد های اطلاعاتی برای اظهارنامه مالیات بر ارث
۱. اطلاعات متوفی
- نام و نام خانوادگی: ……………………………………..
- شماره ملی: ……………………………………..
- تاریخ فوت: ……………………………………..
- محل فوت: ……………………………………..
- شماره شناسنامه: ……………………………………..
۲. اطلاعات وراث
| ردیف | نام و نام خانوادگی | نسبت با متوفی | شماره ملی | شماره شناسنامه | میزان سهم الارث |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | |||||
| ۲ | |||||
| ۳ |
۳. مشخصات اموال و دارایی‌های متوفی
| نوع دارایی | مشخصات | ارزش ریالی | مدارک مربوطه |
|---|---|---|---|
| ملک و املاک | |||
| خودرو | |||
| سپرده‌های بانکی | |||
| سهام و اوراق بهادار | |||
| سایر دارایی‌ها |
۴. بدهی‌های متوفی (در صورت وجود)
| نوع بدهی | مبلغ | مستندات |
|---|---|---|
| وام بانکی | ||
| مهریه | ||
| سایر دیون |
۵. مدارک پیوست
کپی گواهی فوت
کپی شناسنامه و کارت ملی متوفی
گواهی انحصار وراثت
اسناد و مدارک مربوط به اموال و دارایی‌های متوفی
مدارک مربوط به بدهی‌ها (در صورت وجود)
۶. اطلاعات تماس وراث (نماینده قانونی وراث در صورت وجود)
- نام و نام خانوادگی: ……………………………………..
- شماره تماس: ……………………………………..
- نشانی: ……………………………………..
۷. تعهد و امضا
اینجانب/اینجانبان وراث قانونی متوفی، صحت اطلاعات درج‌شده را تأیید کرده و متعهد می‌شویم که در صورت کشف اطلاعات نادرست، پاسخگو باشیم.
امضا و اثر انگشت وراث:
۱. ……………………………………..
۲. ……………………………………..
۳. ……………………………………..
اظهارنامه مالیات بر ارث ماده 26
طبق ماده ۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم، وراث متوفی موظف‌اند حداکثر ظرف یک سال پس از فوت، اظهارنامه‌ای شامل کلیه اموال و دارایی‌های متوفی را به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند. این اظهارنامه پایه و مبنای تعیین مالیات بر ارث است.
ماده ۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم (اصلاحیه ۱۳۹۴)
بر اساس این ماده:
- وراث (یا نماینده قانونی آنان) موظف‌اند حداکثر ظرف یک سال پس از فوت متوفی، اظهارنامه مالیاتی را تکمیل و تسلیم اداره امور مالیاتی محل اقامت متوفی کنند.
- اظهارنامه باید شامل کلیه دارایی‌های متوفی در داخل و خارج از کشور، بدهی‌ها و سهم هر یک از وراث باشد.
- اداره امور مالیاتی موظف است پس از بررسی، مالیات متعلقه را محاسبه و اعلام کند.
- انتقال اموال متوفی به وراث یا فروش آن‌ها، منوط به ارائه گواهی پرداخت مالیات بر ارث است.
مدارک موردنیاز برای ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث
🔹 کپی شناسنامه و کارت ملی متوفی
🔹 گواهی فوت رسمی
🔹 گواهی انحصار وراثت
🔹 مدارک مربوط به اموال و دارایی‌های متوفی (اسناد ملکی، خودرو، سپرده‌های بانکی و…)
🔹 مدارک مربوط به بدهی‌های متوفی (در صورت وجود)
🔹 مدارک شناسایی وراث
نحوه ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث
وراث می‌توانند اظهارنامه مالیات بر ارث را از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی کشور (my.tax.gov.ir) یا مراجعه حضوری به ادارات مالیاتی محل اقامت متوفی ارائه دهند.
نحوه محاسبه مالیات بر ارث طبق ماده ۱۷
مالیات بر ارث بر اساس نوع دارایی و نسبت وراث با متوفی تعیین می‌شود. برخی نرخ‌های مالیاتی شامل موارد زیر است:
املاک: ۷.۵٪ برای وراث طبقه اول
خودرو: ۲٪ ارزش روز
سپرده‌های بانکی: ۳٪
سهام و اوراق بهادار: ۱٪
سایر دارایی‌ها: ۱۰٪
مراحل تکمیل، ثبت و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث الکترونیکی
مراحل تکمیل، ثبت و ارسال اظهارنامه الکترونیک ارث به شرح زیر است:
• ورود به سامانه اظهارنامه الکترونیک ارث با نام کاربری و کلمه عبور دریافت شده از سامانه ثبت نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور
• ورود به محتوای اظهارنامه فرم 26 یا 34 حسب مورد
• درج اطلاعات درخواستی و ثبت آن در هر مرحله
• تأیید نهایی اطلاعات
• دریافت کد رهگیری
• چاپ اطلاعات اظهارنامه
اظهارنامه مالیات بر ارث فرآیندی ضروری برای وراث به منظور تعیین میزان مالیات و انتقال قانونی دارایی‌های متوفی است. وراث باید حداکثر یک سال پس از فوت متوفی، اظهارنامه را تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. آگاهی از قوانین، مهلت‌ها و مدارک مورد نیاز می‌تواند از بروز مشکلات مالیاتی و جریمه‌ها جلوگیری کند و تسریع در انتقال اموال را فراهم آورد.
سوالات متداول
اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟
اظهارنامه مالیات بر ارث سندی است که وراث باید پس از فوت متوفی تکمیل کرده و به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. در این اظهارنامه، اموال و بدهی‌های متوفی برای محاسبه مالیات اعلام می‌شود.
چه کسانی موظف به ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث هستند؟
تمامی وراث قانونی فرد فوت‌شده، اعم از فرزندان، همسر و والدین، باید اظهارنامه را تکمیل و به اداره مالیاتی مربوطه ارائه دهند.
مهلت ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث چه مدت است؟
وراث باید اظهارنامه مالیات بر ارث را حداکثر یک سال پس از فوت متوفی تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.
چگونه مالیات بر ارث محاسبه می‌شود؟
مالیات بر ارث بر اساس ارزش اموال متوفی و نسبت وراث با متوفی تعیین می‌شود. املاک، خودرو، سپرده‌های بانکی و سایر دارایی‌ها نرخ مالیاتی متفاوتی دارند.
آیا اظهارنامه مالیات بر ارث باید به صورت الکترونیکی ارائه شود؟
بله، وراث می‌توانند اظهارنامه مالیات بر ارث را به صورت الکترونیکی از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت کنند.
