در سال‌های اخیر، موضوع مالیات بر خانه‌های خالی به‌عنوان یکی از راهکارهای مقابله با کمبود مسکن و هدایت منابع به بازار اجاره مطرح شده است. در کشورهایی مانند ایران، با توجه به افزایش قیمت مسکن و وجود تعداد زیادی خانه خالی از سکنه، دولت به‌دنبال سیاست‌هایی برای استفاده بهینه از منابع موجود و تنظیم بازار مسکن است.
مالیات بر خانه‌های خالی، به‌طور خاص، به‌عنوان ابزاری برای جلوگیری از احتکار مسکن و تشویق به عرضه این خانه‌ها به بازار اجاره مطرح شده است. این مالیات به صاحبان خانه‌هایی که بیش از مدت معینی از سال خالی مانده‌اند، تحمیل می‌شود. هدف از این اقدام، ایجاد انگیزه برای مالکان جهت اجاره دادن املاک و کاهش فشار بر بازار مسکن است. این قانون به‌طور دائم در حال اصلاح و بهبود است تا با واقعیت‌های بازار همخوانی بیشتری داشته باشد.
مالیات خانه خالی چقدر است؟
مالیات خانه‌های خالی از سکنه در ایران بر اساس قوانین جدید، شامل موارد زیر است:
-
میزان مالیات:
- طبق قانون مالیات بر خانه‌های خالی که در سال ۱۳۹۸ تصویب شد، مالیات سالانه برای خانه‌های خالی از سکنه معادل ۲۵ درصد از ارزش اجاری ملک است.
- ارزش اجاری ملک به معنی ارزش اجاره سالانه است که معمولاً طبق نرخ‌های مصوب و ارزیابی‌های سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود.
-
قوانین و شرایط:
- خانه‌هایی که بیش از یک سال از زمان تکمیل آنها گذشته باشد و در طول ۲ سال متوالی به مدت حداقل ۱۲۰ روز خالی از سکنه باقی بمانند، مشمول این مالیات می‌شوند.
- این مالیات به‌طور سالانه محاسبه و بر اساس اطلاعات موجود در سامانه املاک و مستغلات کشور به صاحبان ملک ابلاغ می‌شود.
-
استثناها:
- خانه‌هایی که به دلایلی مانند ارثیه، وقف، یا مدت‌زمان کوتاه خالی بودن و همچنین خانه‌های در حال تعمیرات از مالیات معاف هستند.
- همچنین خانه‌های متعلق به سازمان‌های دولتی یا سازمان‌های عمومی غیر دولتی در صورتی که خالی باشند، مشمول مالیات نمی‌شوند.
-
هدف از مالیات:
- این مالیات به‌منظور جلوگیری از احتکار مسکن و تشویق مالکان به اجاره دادن املاک خالی به بازار مسکن وضع شده است. در نهایت، هدف این است که عرضه مسکن افزایش یابد و تقاضا برای خانه‌های اجاره‌ای کاهش یابد.
با توجه به این موارد، اگر صاحب خانه‌ای هستید که ملک شما خالی مانده، پیشنهاد می‌شود که به‌منظور جلوگیری از پرداخت این مالیات، در اسرع وقت اقدام به اجاره دادن ملک خود کنید. برای جزئیات بیشتر و اطلاع از نرخ‌های دقیق مالیات و استثناها، می‌توانید به سامانه املاک و مستغلات کشور یا سازمان امور مالیاتی مراجعه کنید.
تعریف خانه خالی از نظر اداره مالیات
بر اساس قانون مالیات بر خانه‌های خالی در ایران، خانه خالی از سکنه به خانه‌ای اطلاق می‌شود که:
- در مدت زمان مشخصی از سال خالی از سکنه بوده و هیچ‌گونه استفاده‌ای از آن به‌عنوان محل سکونت یا اجاره‌داری صورت نگرفته است. طبق قانون، اگر خانه‌ای در طول ۲ سال متوالی، حداقل ۱۲۰ روز خالی از سکنه باقی بماند، به‌عنوان خانه خالی شناخته می‌شود.
- بیش از یک سال از تاریخ ساخت آن گذشته باشد و هنوز هیچ‌گونه بهره‌برداری از آن انجام نشده باشد.
- خانه‌هایی که در آنها هیچ‌گونه فعالیت تجاری، صنعتی یا غیر مسکونی انجام نمی‌شود و فقط به‌طور کامل به‌عنوان مسکن در نظر گرفته می‌شوند.
- در مدت‌زمان خاص از سوی مالک یا مالکین مورد استفاده قرار نگرفته و به‌طور عمدی خالی نگه‌داشته شده است. این مورد معمولاً برای جلوگیری از پرداخت مالیات یا نگهداری ملک به‌عنوان دارایی می‌باشد.
- خانه‌هایی که در سامانه املاک و مستغلات ثبت نشده‌اند یا اطلاعات آنها ناقص یا اشتباه وارد شده باشد، ممکن است مشمول مالیات خانه‌های خالی تلقی شوند، حتی اگر در واقعیت به‌طور موقت خالی بوده باشند.
نکات مهم:
- خانه‌های خالی ممکن است در صورتی که دلیل موجهی برای خالی بودن (مانند بازسازی یا نیاز به تعمیرات) ارائه کنند، از پرداخت مالیات معاف شوند.
- همچنین خانه‌های ارثی یا وقفی که مورد استفاده قرار نگرفته‌اند، مشمول این قانون نمی‌شوند.
خانه های خالی معاف از مالیات
بله، طبق قوانین موجود در ایران، برخی از خانه‌های خالی از سکنه معاف از مالیات هستند. به‌طور کلی، این معافیت‌ها به دلایل خاص و شرایط ویژه‌ای تعلق می‌گیرد که شامل موارد زیر می‌شود:
1. خانه‌های ارثی:
- خانه‌هایی که ارثی هستند و پس از انتقال مالکیت به وراث، ممکن است برای مدت زمانی خالی بمانند، از مالیات خانه‌های خالی معاف می‌باشند. این معافیت به‌ویژه در مواردی که وراث نتوانند به‌سرعت از ملک استفاده کنند یا ملک در حال تقسیم است، اعمال می‌شود.
2. خانه‌های وقفی:
- املاک وقفی که به‌طور رسمی به نهادهای مذهبی یا خیریه‌ها وقف شده‌اند و به‌طور عمومی از آن استفاده نمی‌شود، از پرداخت مالیات خانه‌های خالی معاف هستند. این خانه‌ها معمولاً برای اهداف مذهبی یا اجتماعی استفاده می‌شوند.
3. خانه‌های در حال تعمیر یا بازسازی:
- در صورتی که خانه‌ای به‌دلایل تعمیرات یا بازسازی خالی از سکنه باشد و مالک اثبات کند که در حال انجام کارهای مربوطه است، ممکن است از مالیات خانه‌های خالی معاف گردد. البته باید این موضوع به‌طور مستند و مستدل اثبات شود.
4. خانه‌های متعلق به سازمان‌های دولتی یا عمومی:
- املاک و خانه‌هایی که به سازمان‌های دولتی، موسسات عمومی غیر دولتی و سازمان‌های خیریه تعلق دارند و به‌طور موقت خالی می‌مانند، از پرداخت مالیات خانه‌های خالی معاف هستند.
5. خانه‌های در اختیار افراد خاص:
- برخی خانه‌ها ممکن است در اختیار مؤسسات خیریه یا افراد خاصی قرار گیرند که در آنها به دلایلی مانند مشکلات اجتماعی یا خانوادگی از آن استفاده نمی‌شود. در این شرایط نیز ممکن است معافیت‌هایی در نظر گرفته شود.
6. خانه‌های با شرایط خاص مالکیت:
- خانه‌هایی که تحت شرایط خاص مالکیت قرار دارند و نمی‌توانند به‌طور طبیعی به شخص دیگری اجاره داده شوند، به‌ویژه در صورتی که به دلایل قانونی یا قضائی تحت توقیف یا حبس باشند، نیز از مالیات معاف می‌شوند.
طرح مالیات بر خانه های خالی سازمان امورمالیاتی
امروزه یکی از راه های سرمایه گذاری و افزایش سرمایه برای افراد مختلف، خرید ملک و اجاره آن می باشد. البته گاهی اوقات، افراد دارای املاک فراوان که قدرت تاثیر گذاری بر نوسانات قیمت در بازار ملک را دارند با خالی نگه داشتن املاک خود، موجبات بالا رفتن قیمت ملک و اجاره را فراهم آورده و در پی سود خود، منجر به ایجاد ضرر برای عده کثیری می گردند.
یکی از راه های مهار افراد سودجو، در نظر گرفتن مالیات برای خانه های خالی، در صورت عدم اجاره آن ها می باشد. بر اساس ماده یک قانون مالیات های مستقیم باب اول آن، کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی، نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران، به شرح آنچه در مواد این قانون آمده مشمول مالیات می شوند. همچنین در ماده 54 مکرر همین قانون، شرایط خالی لحاظ شدن یک واحد و نرخ مالیات مورد تعلق در صورت خالی بودن واحد، بیان شده است.
طرح مالیات از خانه‌های خالی در راستای مالیات بر دارایی است. در حالی شاهد وضع قوانین مالیاتی( مالیات خانه‌های خالی و خانه های گران قیمت) هستیم که با تبدیل شدن مسکن به عنوان یک کالای سرمایه‌ای در کشور، تعادل عرضه و تقاضا در بازار مسکن دچار التهاب شده است. مالیات بر خانه های خالی به صورت سالانه است، این مالیات هنگام خرید و فروش گرفته نمی‌شود مگر اینکه شخص مالیات را به صورت سالانه پرداخت نکرده باشد و بدهی مالیاتی از قبل باقی‌مانده باشد.
از طرفی، براساس قوانین هر شخص تنها یک واحد مسکونی را می تواند به عنوان اقامتگاه اصلی در سامانه املاک ثبت کند .در این سامانه برای هر اقامتگاه اصلی یک کد پستی تعیین می شود که کد پستی متعلق به واحد مسکونی است، همچنین از آنجاکه مالک تنها قادر به ثبت یک واحد مسکونی به عنوان اقامتگاه در سامانه می باشد آن ملک باید محل سکونت او باشد و براساس قوانین مالیات بر خانه های خالی هر شخص می تواند یک واحد مسکونی در شهر دیگر به غیر از شهری که در آن سکونت دارد را ثبت نماید، در حقیقت مالکان ویلا یا واحد های مسکونی در شهرستان ها می توانند آن را به عنوان اقامتگاه ثبت نمایند تا مشمول پرداخت مالیات آن نشوند. همچنین، واحد های مسکونی که به مدت 120 روز بدون استفاده و خالی از سکنه باشند، براساس ماده ۵۴ قانون مشمول مالیات خانه خالی محسوب می شوند و در سال اول از پرداخت مالیات معاف هستند، اما در سال دوم به میزان ۵۰ درصد ارزش اجاری ملک مشمول پرداخت مالیات خواهند بود.
کارشناسان معتقدند اخذ مالیات از خانه، تأثیر مثبتی بر فضای امروز کسب و کار در حوزه مسکن خواهد داشت. به گفته آنها طرح دریافت مالیات از خانه‌های خالی می‌تواند، موضوع تولید مسکن که مبنای جهش تولید مسکن در کشور است را عملیاتی کند.
همچنین اجرای صحیح و جدی این قانون مالیات خانه های خالی می‌تواند در فضای اجاره‌نشینی مسکن نیز مؤثر واقع شود. یکی از دغدغه‌های مهم مردم در دو سال گذشته افزایش بی رویه اجاره بهای مسکن بوده است. در این راستا قانون تعیین سقف اجاره بها در دستور کار دولت قرار گرفت. همچنین پرداخت ودیعه مسکن نیز از دیگر اقدامات حمایتی دولت در این زمینه بوده است. هرچند این اقدامات به عنوان مسکنی در بازار مسکن می‌تواند کارساز باشد، اما برای کنترل قیمت مسکن و حمایت واقعی از مستأجران ضروری است تا از ابزار مالیاتی استفاده بهینه‌تری شود.
در خاتمه، کارشناسان ونظریه پردازان بر این عقیده هستند که با استفاده از این ابزار مالیاتی نرخ خانه‌های خالی در بازار کاهش یافته و منجر به عرضه واحد مسکونی در سراسر کشور خواهد شد که این عرضه یا در بازار اجاره اتفاق خواهد افتاد که منجر به افزایش عرضه مسکن اجاره‌ای خواهد شد یا آنکه افزایش عرضه در بازار معاملات ملک را به‌دنبال دارد که منجر به کاهش سهم تقاضا در بازار اجاره خواهد شد؛ این گروه از آگاهان اقتصادی بر این باورند که کنترل خانه‌های خالی از سکنه در سراسر کشور سهم بسزایی در کاهش قیمت اجاره‌بها و کاهش فاصله عرضه و تقاضا در این بازار خواهد داشت و با عرضه بیشتر مسکن به بازار در شهر‌های بزرگ به تدریج راه برای کاهش قیمت در شهر‌های کوچک نیز هموار می‌شود.
شناسایی خانه های خالی از سکنه
شناسایی خانه‌های خالی از سکنه در ایران از طریق سامانه املاک و مستغلات و همکاری با سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود. فرایند شناسایی خانه‌های خالی به‌طور کلی شامل مراحل زیر است:
-
ثبت اطلاعات در سامانه املاک و مستغلات:
- مالکان باید اطلاعات خانه‌های خود را در سامانه املاک و مستغلات ثبت کنند. این اطلاعات شامل مشخصات ملک و وضعیت آن (مسکونی یا تجاری) است.
-
بررسی وضعیت سکونت:
- اطلاعات سکونت خانه‌ها از طریق سامانه‌ها و بررسی‌های میدانی جمع‌آوری می‌شود. سازمان امور مالیاتی با استفاده از داده‌های این سامانه‌ها وضعیت سکونت خانه‌ها را ارزیابی می‌کند.
-
شناسایی خانه‌های خالی:
- خانه‌هایی که بیش از ۱۲۰ روز در طول ۲ سال خالی از سکنه بوده و در سامانه ثبت شده‌اند، به‌عنوان خانه‌های خالی شناخته می‌شوند.
-
ارزیابی مالیاتی:
- سازمان مالیاتی پس از شناسایی خانه‌های خالی، برای صاحبان آنها مالیات تعیین می‌کند. این ارزیابی‌ها بر اساس ارزش اجاری ملک و مشخصات ثبت شده انجام می‌شود.
-
اطلاع‌رسانی به مالکان:
- پس از شناسایی، مالکان از طریق ابلاغ مالیات شده و در صورت اعتراض، می‌توانند اطلاعات اضافی ارائه دهند.
اطلاع رسانی مالیات املاک خالی
چطور از این مالیات آگاه می‌شویم؟
در صورتی که خانه شما خالی از سکنه باشد و مشمول مالیات شود، سازمان امور مالیاتی به‌طور رسمی ابلاغیه مالیات را برای شما ارسال می‌کند. این ابلاغیه شامل میزان مالیات سالانه شما و نحوه پرداخت آن است. مبلغ مالیات معمولاً 25 درصد از ارزش اجاری ملک است.
چرا باید این مالیات را پرداخت کنیم؟
پرداخت این مالیات به‌منظور جلوگیری از احتکار مسکن و کاهش فشار بر بازار اجاره‌داری است. این طرح به‌ویژه در شرایطی که قیمت مسکن و اجاره بها در حال افزایش است، به نفع مستأجران و افرادی است که به دنبال خانه مناسب می‌گردند.
آیا امکان اعتراض به مالیات وجود دارد؟
بله، در صورتی که احساس می‌کنید خانه شما به اشتباه به‌عنوان خالی از سکنه شناخته شده است یا شرایط خاصی مانند تعمیرات داشته‌اید، می‌توانید به هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی اعتراض کرده و درخواست بررسی مجدد کنید.
جدول محاسبه مالیات خانه های خالی
- ارزش اجاره ملک: این مبلغ بر اساس ارزیابی‌های سازمان امور مالیاتی و وضعیت بازار مسکن تعیین می‌شود.
- نرخ مالیات: مالیات خانه‌های خالی ۲۵ درصد از ارزش اجاری ملک است.
جدول نمونه محاسبه مالیات خانه‌های خالی:
| مقدار ارزش اجاری ملک | مالیات محاسبه‌شده |
|---|---|
| 50 میلیون تومان | 12.5 میلیون تومان |
| 100 میلیون تومان | 25 میلیون تومان |
| 200 میلیون تومان | 50 میلیون تومان |
| 500 میلیون تومان | 125 میلیون تومان |
| 1 میلیارد تومان | 250 میلیون تومان |
نحوه محاسبه:
برای محاسبه مالیات خانه‌های خالی، کافی است مقدار ارزش اجاری ملک را در ۲۵ درصد ضرب کنید. به‌عنوان مثال:
- اگر ارزش اجاری ملک شما 100 میلیون تومان باشد، مالیات خانه خالی برابر با 25 میلیون تومان خواهد بود.
این جدول فقط یک نمونه است و میزان دقیق مالیات بسته به ارزیابی سازمان مالیاتی و شرایط خاص ملک ممکن است متفاوت باشد.
مهلت پرداخت
مهلت پرداخت مالیات خانه‌های خالی معمولاً سه ماه پس از دریافت ابلاغیه مالیاتی از سوی سازمان امور مالیاتی است. در صورتی که مالک مالیات خود را در این مدت پرداخت نکند، مشمول جریمه تأخیر خواهد شد. جریمه‌ها به‌صورت درصدی از مبلغ اصلی مالیات محاسبه می‌شود و این مبلغ به‌مرور زمان افزایش می‌یابد.
همچنین، اگر مالکان خانه‌های خالی به تصمیم مالیاتی اعتراض کنند، مهلت پرداخت مالیات ممکن است به‌طور موقت تا زمان رسیدگی به اعتراض تمدید شود.
مالیات خانه‌های خالی به عنوان ابزاری برای کنترل بازار مسکن و جلوگیری از احتکار املاک طراحی شده است. این طرح با هدف افزایش عرضه مسکن و کاهش فشار بر بازار اجاره به اجرا درآمده و مالکان را به ثبت اطلاعات و استفاده بهینه از املاک خود تشویق می‌کند.
با توجه به الزامات قانونی و جرایم مربوط به عدم پرداخت، لازم است مالکان در سامانه املاک و اسکان اطلاعات خود را ثبت کنند و در صورت دریافت ابلاغیه مالیاتی، اقدامات لازم را در مهلت مقرر انجام دهند. همچنین آگاهی از شرایط معافیت، مهلت پرداخت و نحوه اعتراض می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.
در نهایت، اجرای صحیح این طرح می‌تواند به کاهش تعداد خانه‌های خالی و ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای مسکن کمک کند، که در نتیجه موجب ثبات در بازار و کاهش هزینه‌های مسکن برای شهروندان خواهد شد.
سوالات متداول
مالیات خانه‌های خالی شامل چه خانه‌هایی می‌شود؟
خانه‌هایی که بیش از ۱۲۰ روز در طول سال خالی از سکنه باشند و در سامانه املاک و اسکان ثبت شده باشند، مشمول این مالیات هستند.
میزان مالیات خانه‌های خالی چقدر است؟
مالیات سالانه خانه‌های خالی ۲۵ درصد از ارزش اجاری ملک است که توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود.
چگونه از خالی بودن خانه اطلاع داده می‌شود؟
از طریق ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان و بررسی داده‌های سازمان‌های مرتبط مانند شرکت‌های آب، برق و گاز.
آیا امکان اعتراض به مالیات خانه‌های خالی وجود دارد؟
بله، در صورت وجود دلایل موجه مانند در حال بازسازی بودن ملک، می‌توان به هیئت حل اختلاف مالیاتی اعتراض کرد.
چه خانه‌هایی از پرداخت مالیات خانه خالی معاف هستند؟
- خانه‌های ارثی که هنوز بین ورثه تقسیم نشده‌اند.
- خانه‌هایی که در حال بازسازی یا نوسازی هستند.
- املاک مربوط به نهادهای دولتی، خیریه‌ها و وقفی.
مهلت پرداخت مالیات خانه‌های خالی چقدر است؟
مالکان ۳ ماه پس از دریافت ابلاغیه فرصت دارند مالیات را پرداخت کنند. در غیر این صورت مشمول جریمه تأخیر خواهند شد.
جریمه عدم پرداخت مالیات خانه‌های خالی چقدر است؟
در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، جریمه‌ای به میزان ۲.۵ درصد مالیات به ازای هر ماه تأخیر اعمال می‌شود.
آیا امکان قسط‌بندی مالیات وجود دارد؟
بله، در صورت ارائه درخواست به سازمان امور مالیاتی، ممکن است شرایط پرداخت اقساطی بررسی و تایید شود.
اگر خانه‌ای را به تازگی خریداری کرده باشم، آیا مشمول مالیات می‌شوم؟
خیر، در صورتی که ملک کمتر از یک سال در مالکیت جدید شما باشد و مدارک خرید ارائه شود، از این مالیات معاف خواهید بود.
در صورت عدم ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان چه اتفاقی می‌افتد؟
عدم ثبت اطلاعات در سامانه، منجر به شناسایی خودکار ملک به‌عنوان خانه خالی و اعمال مالیات می‌شود.
چطور می‌توان از پرداخت مالیات خانه خالی جلوگیری کرد؟
با اجاره دادن ملک و ثبت قرارداد در سامانه املاک و اسکان یا ثبت ملک به‌عنوان سکونت دائم در سامانه.
