مالیات یکی از ابزارهای اصلی تأمین منابع مالی دولت و ایجاد شفافیت اقتصادی است. در این میان، مالیات تکلیفی یکی از روش‌های وصول مالیات است که نقش مهمی در جلوگیری از فرار مالیاتی و تسهیل فرآیندهای مالیاتی دارد. در این روش، پرداخت‌کننده وجه (مانند کارفرما، مستأجر یا کارفرمای قراردادهای پیمانکاری) موظف است مالیات را از مبلغ پرداختی کسر نموده و به سازمان امور مالیاتی واریز کند. این نوع مالیات بر حقوق، اجاره، قراردادهای پیمانکاری و برخی پرداخت‌های دیگر اعمال می‌شود. آشنایی با قوانین مالیات تکلیفی برای شرکت‌ها، کارفرمایان و فعالان اقتصادی اهمیت زیادی دارد، زیرا عدم رعایت آن می‌تواند منجر به جریمه‌های مالیاتی شود.
مالیات تکلیفی چیست؟
مالیات تکلیفی نوعی مالیات است که قانون، پرداخت آن را بر عهده پرداخت‌کننده وجه (کارفرما، شرکت یا مؤسسه) قرار داده است، نه دریافت‌کننده. در این روش، شخص یا نهادی که پرداختی به افراد یا شرکت‌های دیگر انجام می‌دهد، موظف است درصد مشخصی از مبلغ را به عنوان مالیات کسر نموده و مستقیماً به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.
مثال: فرض کنید یک شرکت به یک مشاور حقوقی مبلغ ۱۰ میلیون تومان بابت خدمات مشاوره پرداخت می‌کند. طبق قانون مالیات تکلیفی، شرکت موظف است درصد مشخصی مثلاً ۱۰٪ را از این مبلغ کسر کرده و ۱ میلیون تومان آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. در نتیجه، مشاور فقط ۹ میلیون تومان دریافت می‌کند و سهم مالیات مستقیماً توسط شرکت پرداخت می‌شود.
مثال‌هایی از مالیات تکلیفی
- مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم خارج از کشور: طبق ماده ۱۰۷ ق.م.م
یک شرکت ایرانی به یک مهندس ایرانی مقیم کانادا بابت انجام پروژه‌ای ۵۰ میلیون تومان پرداخت می‌کند. طبق ماده ۱۰۷، شرکت موظف است درصد مشخصی از این مبلغ را به‌عنوان مالیات کسر کرده و به سازمان مالیاتی پرداخت کند، چون دریافت‌کننده در خارج از کشور اقامت دارد. - مالیات بر درآمد بیمه‌گر اتکایی خارجی:طبق تبصره ۵ ماده ۱۰۹ ق.م.م
یک شرکت بیمه داخلی، بخشی از ریسک‌های خود را به یک شرکت بیمه اتکایی در آلمان واگذار می‌کند و به آن مبلغی می‌پردازد. طبق این تبصره، شرکت بیمه ایرانی موظف است مالیات مشخصی را از این پرداخت کسر کرده و به سازمان مالیاتی پرداخت کند. - تکلیف مدیران تصفیه اشخاص حقوقی: طبق ماده ۱۱۶ ق.م.م
شرکتی به علت ورشکستگی در حال تصفیه است و مدیر تصفیه، دارایی‌های شرکت را می‌فروشد و پول را بین سهامداران تقسیم می‌کند. مدیر تصفیه موظف است مالیات مربوط به درآمد حاصل از این فروش را کسر کرده و به سازمان مالیاتی پرداخت کند. - منافع بلاعوض اموال: طبق ماده ۱۲۳ ق.م.م
یک شرکت ملکی، ملکی را به صورت رایگان در اختیار یک سازمان خیریه قرار می‌دهد. طبق ماده ۱۲۳، ارزش منافع بلاعوض این ملک مشمول مالیات بوده و شرکت موظف است مالیات آن را پرداخت کند. - مالیات بر نقل و انتقال سهام:طبق تبصره ۱ ماده ۱۴۳ ق.م.م
فردی سهام یک شرکت را به مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان خریداری می‌کند. طبق این تبصره، فروشنده یا خریدار موظف است درصد مشخصی از مبلغ معامله را به عنوان مالیات پرداخت کند. - مالیات بر درآمد حق واگذاری محل:طبق تبصره ۲ ماده ۱۸۷ ق.م.م
مالک یک مغازه، محل خود را به مبلغ ماهیانه ۵ میلیون تومان به یک کسب‌وکار اجاره می‌دهد. طبق این تبصره، مالک باید مالیات مشخصی از این درآمد اجاره را به سازمان مالیاتی پرداخت کند. - مالیات تکلیفی پزشکان و دندان‌پزشکان برای کار مراکز درمانی: طبق قانون بودجه سالانه پزشکان موظف به ارسال صورتحساب الکترونیکی هستند.
یک پزشک عمومی در یک مرکز درمانی خصوصی مشغول به کار است. طبق قانون بودجه سالانه، این پزشک موظف است صورتحساب‌های خود را به صورت الکترونیکی ارسال کند و مالیات تکلیفی مربوط به درآمدش کسر و به سازمان مالیاتی پرداخت شود. - مالیات ارزش افزوده: طبق ماده ۱۷ قانون دائمی و ۲۰ قانون موقت
یک فروشگاه لوازم خانگی کالایی را به مبلغ ۱۰ میلیون تومان می‌فروشد. علاوه بر این مبلغ، مالیات بر ارزش افزوده ۹ درصد نیز محاسبه شده و فروشگاه موظف است این مالیات را از خریدار دریافت و به سازمان مالیاتی پرداخت کند.
- مضاربه
در معاملات مضاربه، وقتی یک فرد (عامل) با سرمایه دیگری (مولک) کسب‌وکار می‌کند و سود حاصل را تقسیم می‌کنند، بخشی از سود دریافتی عامل مشمول مالیات تکلیفی است که باید کسر و پرداخت شود.
اگر یک فرد به عنوان عامل، از سود ۲۰ میلیون تومانی مضاربه، مبلغ مشخصی را به عنوان مالیات کسر و به سازمان مالیاتی پرداخت کند. - اجاره ملک
مالکانی که ملک خود را به دیگران اجاره می‌دهند، موظف‌اند مالیات تکلیفی را از درآمد اجاره کسر و پرداخت کنند.
مالک یک واحد آپارتمان، مبلغ ۱۰ میلیون تومان اجاره ماهانه دریافت می‌کند که بخشی از این مبلغ به عنوان مالیات تکلیفی کسر شده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود. - حق‌الوکاله
وکلایی که از موکلین خود حق‌الوکاله دریافت می‌کنند، مشمول مالیات تکلیفی هستند و این مالیات باید توسط پرداخت‌کننده (موکل) کسر و پرداخت شود.
موکل برای خدمات وکالت مبلغ ۵ میلیون تومان پرداخت می‌کند که درصدی از این مبلغ به عنوان مالیات تکلیفی کسر شده و به حساب سازمان مالیاتی واریز می‌گردد. - شرکت‌های بیمه
شرکت‌های بیمه هنگام پرداخت خسارت یا حق‌بیمه، موظف‌اند مالیات تکلیفی را از مبلغ پرداختی کسر و به سازمان مالیاتی پرداخت کنند.
شرکت بیمه هنگام پرداخت خسارت ۳۰ میلیون تومانی به بیمه‌گذار، درصدی از این مبلغ را به عنوان مالیات کسر و به سازمان مالیاتی می‌پردازد. - پیمانکاری
پیمانکاران هنگام دریافت مبلغ قرارداد، مالیات تکلیفی باید کسر و پرداخت شود.
یک پیمانکار ساختمانی که مبلغ قراردادش ۵۰ میلیون تومان است، مالیات تکلیفی مشخصی از این مبلغ کسر شده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود.
چه کسانی مشمول مالیات تکلیفی هستند؟
مالیات تکلیفی به افرادی یا نهادهایی اطلاق می‌شود که طبق قانون موظف‌اند هنگام پرداخت درآمد به دیگران، درصدی از مبلغ پرداختی را کسر کرده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. به عبارت دیگر، مالیات تکلیفی، مالیاتی است که پرداخت‌کننده درآمد (و نه دریافت‌کننده آن) موظف به کسر و پرداخت آن است.
افراد و نهادهای مشمول مالیات تکلیفی عبارتند از:
- کارفرمایان و شرکت‌ها:
وقتی حقوق یا دستمزد به کارکنان پرداخت می‌کنند، موظف به کسر مالیات تکلیفی از حقوق و پرداخت آن به سازمان مالیاتی هستند. - اشخاص حقوقی و حقیقی که به دیگران وجه پرداخت می‌کنند:
مانند شرکت‌ها، مؤسسات و اشخاصی که بابت قراردادها، حق‌الوکاله، اجاره، پیمانکاری، مشاوره، مضاربه و غیره پرداخت انجام می‌دهند. - سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی:
که پرداخت‌هایی به کارکنان، پیمانکاران و مشاوران خود دارند. - شرکت‌های بیمه:
که هنگام پرداخت خسارت یا حق‌بیمه به بیمه‌گذاران یا بیمه‌گزاران موظف به کسر مالیات تکلیفی هستند. - مدیران تصفیه اشخاص حقوقی:
که در جریان تصفیه اموال شرکت، وظیفه دارند مالیات مربوطه را کسر و پرداخت کنند.
مالکانی که املاک خود را اجاره می‌دهند:
اگر پرداخت‌کننده اجاره شخصی دیگر باشد، موظف به کسر مالیات تکلیفی از اجاره است.
مالیات تکلیفی برای اطمینان از پرداخت مالیات توسط دریافت‌کننده درآمد و جلوگیری از فرار مالیاتی اعمال می‌شود و بر اساس قوانین مالیاتی، درصدهای مشخصی برای هر نوع درآمد تعیین شده است.
ویژگی‌ها و کاربردهای برگ مطالبه مالیات تکلیفی:
- صدور توسط سازمان مالیاتی: برگ مطالبه توسط اداره مالیات صادر می‌شود و مبنای قانونی برای دریافت مالیات است.
- مبلغ مشخص: در این برگ، مبلغ دقیق مالیات تکلیفی که باید پرداخت شود درج شده است.
- موعد پرداخت: زمان پرداخت مالیات تکلیفی در برگ مطالبه ذکر می‌شود و پرداخت به موقع آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
- مرجع پیگیری: در صورت عدم پرداخت، این برگ به عنوان مدرکی برای پیگیری‌های قانونی و احتمالی جریمه‌ها و اقدامات بعدی به کار می‌رود.
برگ مطالبه مالیات تکلیفی چیست؟
برگ مطالبه مالیات تکلیفی، سند رسمی است که توسط سازمان امور مالیاتی صادر می‌شود و نشان‌دهنده مبلغ مالیات تکلیفی است که پرداخت‌کننده (مثلاً کارفرما، شرکت یا شخص حقیقی) باید بابت مالیات کسر شده از پرداخت‌های خود به مودیان (دریافت‌کنندگان درآمد) به سازمان مالیاتی بپردازد.
این برگ در واقع اعلام رسمی سازمان مالیاتی به پرداخت‌کننده است که باید مالیات کسر شده را در موعد مقرر تسویه کند.
مالیات تکلیفی چند درصد است
| نوع مالیات تکلیفی | نرخ مالیات | توضیحات |
|---|---|---|
| حقوق کارکنان | ۱۰٪ تا ۳۰٪ | نرخ مالیات بر حقوق به‌صورت پلکانی محاسبه می‌شود و طبق بخشنامه سالانه تغییر می‌کند. |
| اجاره املاک (اشخاص حقیقی) | ۱۵٪ تا ۲۵٪ | معادل ۷۵٪ مبلغ اجاره، درآمد مشمول مالیات در نظر گرفته می‌شود. |
| اجاره املاک (اشخاص حقوقی) | ۲۵٪ | مالیات بر اجاره برای شرکت‌ها ثابت و معادل ۲۵٪ است. |
| پیمانکاری و قراردادها | ۳٪ تا ۵٪ | درصد مالیات بسته به نوع قرارداد و بخشنامه‌های مالیاتی تعیین می‌شود. |
| خدمات مشاوره‌ای و حرفه‌ای | ۱۰٪ | شامل خدمات حقوقی، مشاوره‌ای، فنی و حسابداری است. |
| سود سپرده بانکی (اشخاص حقیقی) | ۰٪ | سود سپرده‌های بانکی اشخاص حقیقی معاف از مالیات است. |
| سود سپرده بانکی (اشخاص حقوقی) | بر اساس دستورالعمل‌های مالیاتی | ممکن است مشمول مالیات شود. |
📌 نکته: این نرخ‌ها ممکن است بر اساس تغییرات قانونی و مصوبات جدید اصلاح شوند، بنابراین همیشه به آخرین بخشنامه‌های سازمان امور مالیاتی مراجعه کنید.
انواع مالیات تکلیفی
| نوع مالیات تکلیفی | شرح | درصد مالیات تکلیفی |
|---|---|---|
| مالیات حقوق کارکنان | مالیاتی که از حقوق و دستمزد کارکنان کسر و توسط کارفرما پرداخت می‌شود. | طبق جدول پلکانی مالیات حقوق (تا ۳۰٪) |
| مالیات اجاره املاک | مستأجر مکلف است هنگام پرداخت اجاره، مالیات را کسر و به سازمان امور مالیاتی واریز کند. | ۱۰٪ مبلغ اجاره |
| مالیات قراردادهای پیمانکاری و خدماتی | پیمانکاران و مشاوران موظف به پرداخت این مالیات هستند و کارفرما هنگام پرداخت مبلغ قرارداد، مالیات را کسر می‌کند. | ۳٪ تا ۵٪ مبلغ قرارداد |
| مالیات سود سپرده بانکی (اشخاص حقوقی) | بانک‌ها مالیات را از سود سپرده‌های بانکی اشخاص حقوقی کسر و پرداخت می‌کنند. | ۲۵٪ (مطابق نرخ مالیات بر درآمد شرکت‌ها) |
| مالیات کارمزد و حق‌الزحمه خدمات مشاوره‌ای | شامل مشاوره‌های حسابداری، حقوقی، فنی و سایر خدمات حرفه‌ای است. | ۱۰٪ مبلغ پرداختی |
| مالیات حق‌العمل‌کاری و دلالی | شامل کارمزد دریافتی دلالان، نمایندگان فروش و واسطه‌ها می‌شود. | ۵٪ تا ۱۰٪ مبلغ کارمزد |
| مالیات سود سهام و اوراق بهادار | شرکت‌ها هنگام پرداخت سود سهام یا اوراق بهادار، مالیات را کسر و واریز می‌کنند. | ۵٪ سود پرداختی |
| مالیات نقل و انتقال املاک | مالیات مستقیمی است بر معاملاتی که بر درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیت‌های مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394/04/31 به مأخذ ارزش معاملاتی و یا وجوه دریافتی وضع می شود. | ۵٪ ارزش معاملاتی ملک |
| مالیات نقل و انتقال خودرو | مالیاتی که در زمان ثبت معامله (خرید و فروش) خودرو اخذ می شود. | ۱٪ ارزش روز خودرو |
📌 توجه: این درصدها ممکن است با تغییر قوانین مالیاتی دستخوش تغییر شوند.
تفاوت مالیات تکلیفی و مالیات عملکرد
| ویژگی | مالیات تکلیفی | مالیات عملکرد |
| تعریف | مالیاتی که پرداخت‌کننده درآمد (مثل کارفرما یا شرکت) موظف است هنگام پرداخت، درصدی از مبلغ را کسر و به سازمان مالیاتی پرداخت کند. | مالیاتی که بر اساس سود یا درآمد واقعی مؤدی (شخص یا شرکت) محاسبه و پرداخت می‌شود. |
| چه کسی پرداخت می‌کند؟ | پرداخت‌کننده درآمد (مثلاً کارفرما، شرکت، مؤسسه) | خود مؤدی (شخص حقیقی یا حقوقی) که درآمد کسب کرده است. |
| زمان پرداخت | هنگام پرداخت درآمد به دریافت‌کننده | پس از پایان سال مالی یا دوره مالیاتی و محاسبه سود و زیان واقعی |
| موضوع مالیات | درصد مشخصی از پرداخت‌های جاری و دریافتی مانند حقوق، اجاره، حق‌الوکاله، پیمانکاری و… | کل درآمد یا سود سالانه (پس از کسر هزینه‌ها و معافیت‌ها) |
| هدف | تضمین وصول مالیات به صورت پیش‌پرداخت و جلوگیری از فرار مالیاتی | مالیات نهایی و اصلی بر سود واقعی فعالیت اقتصادی |
| نحوه محاسبه | درصد ثابتی که قانون مشخص کرده است (مثلاً ۱۰٪، ۱۵٪ و…) | بر اساس درآمد ناخالص منهای هزینه‌ها و معافیت‌ها، با نرخ‌های پلکانی یا ثابت |
| گزارش‌دهی و تسویه | پرداخت‌کننده موظف به کسر، گزارش و پرداخت مالیات است | مؤدی موظف است اظهارنامه مالیاتی ارائه دهد و مالیات خود را تسویه کند |
| مثال | کسر ۱۰٪ مالیات از حقوق کارمند توسط کارفرما | مالیات سالانه یک شرکت بر سود خالصش |
- مالیات تکلیفی مثل پیش‌پرداخت مالیات است که هنگام پرداخت درآمد به دیگران کسر و پرداخت می‌شود.
- مالیات عملکرد مالیاتی است که بر اساس کل درآمد و سود واقعی یک فرد یا شرکت در پایان دوره مالی محاسبه و پرداخت می‌شود.
جریمه عدم پرداخت مالیات تکلیفی چیست؟
عدم پرداخت یا تأخیر در پرداخت مالیات تکلیفی به موقع، مشمول جریمه‌های مالیاتی می‌شود که سازمان امور مالیاتی برای تضمین رعایت قوانین مالیاتی وضع کرده است.
موارد جریمه عدم پرداخت مالیات تکلیفی:
- جریمه دیرکرد پرداخت مالیات تکلیفی:
اگر پرداخت‌کننده مالیات تکلیفی، مبلغ مالیات را در مهلت مقرر (معمولاً تا پایان ماه بعد از انجام پرداخت به دریافت‌کننده درآمد) پرداخت نکند، سازمان امور مالیاتی بر اساس نرخ دیرکرد، جریمه‌ای محاسبه و دریافت می‌کند. - نرخ جریمه دیرکرد:
طبق ماده ۱۹ قانون مالیاتهای مستقیم، جریمه دیرکرد معادل ۲٪ در ماه (معادل ۲۴٪ در سال) بر مبلغ مالیات پرداخت نشده محاسبه می‌شود. - عواقب دیگر:
- ممکن است سازمان مالیاتی علاوه بر جریمه دیرکرد، اقدام به توقیف اموال یا مسدود کردن حساب‌های مالیاتی کند.
- در موارد تخلف مکرر، پیگرد قانونی و جریمه‌های سنگین‌تر نیز اعمال می‌شود.
سایت مالیات تکلیفی
برای ورود به این درگاه باید از طریق آدرس my.tax.gov.ir ، پس از وارد نمودن شناسه ملی وکلمه عبود وارد درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی شوید.
نحوه ورود به سامانه مالیات تکلیفی اجاره به چه صورت است؟
پس از ورود به درگاه ملی، با کلیک بر روی منوی “پرونده های عملکرد و ارزش افزوده” و سپس کلیک روی دکمه “ورود به سامانه مالیات تکلیفی مستغلات استیجاری” وارد سامانه مذکور
شوید:
مالیات تکلیفی اشخاص ثالث چیست
مالیات تکلیفی اشخاص ثالث همان مالیات تکلیفی است که توسط پرداخت‌کنندگان (کارفرمایان، شرکت‌ها و سازمان‌ها) از مبالغ پرداختی به اشخاص ثالث (مانند پیمانکاران، مشاوران، موجران و کارکنان) کسر شده و به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت می‌شود.
بخشنامه مالیات تکلیفی 3 درصد
بخشنامه ۳ درصد برای قراردادهای پیمانکاری و مشاوره‌ای است که به‌طور خاص از ۳٪ مالیات تکلیفی کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود. این بخشنامه برای تمامی پیمانکاران و مشاورانی که خدمات خود را ارائه می‌دهند، الزامی است. قرارداد پیمانکاری یک توافق رسمی است که در آن، یک فرد یا شرکت (کارفرما) انجام یک کار خاص را به فرد یا شرکت دیگر (پیمانکار) واگذار می‌کند و این شرکت ها چه سهامی و چه غیرسهامی، موظف به پرداخت مالیات بر درآمد حاصل از فعالیت‌های پیمانکاری و ارسال صورتحساب پیمانکاری هستند.
موضوع بیست و هفت صدم از 3 درصد تعرفه عوارض شهرداری ها موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده
مطابق مفاد ماده 94 قانون برنامه ششم توسعه، بیست و هفت صدم درصد(27/0%) از کل نه درصد (9%) مالیات بر ارزش افزوده برای توسعه ورزش اختصاص داده می شود. از مجموع عوارض و مالیات نه درصدی (9%) موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده، قبل از توزیع آن منابع بین ذی‌نفعان، مبلغ مندرج در این ماده کسر می شود. شایان ذکر است این ردیف درآمدی بر اساس بند (ط) تبصره (6) قانون بودجه سال 1396 تعیین شده که این ردیف برای 3 درصد سهم عوارض شهرداری وضع شده است.
پرداخت مالیات های تکلیفی
برای پرداخت قبوض صادرشده، از منوی سمت راست منوی”ثبت درخواست/پرداخت مالیات” را انتخاب و سپس انتخاب زیر منوی “پرداخت قبوض صادره” می توانید به صورت آنلاین اقدام به پرداخت قبض صادرشده نمایید.
صفحه پرداخت قبوض صادره:
مالیات تکلیفی یکی از روش‌های مؤثر در جلوگیری از فرار مالیاتی و ساده‌سازی فرآیندهای مالیاتی است. با آشنایی دقیق با قوانین و نرخ‌های مختلف این مالیات، شرکت‌ها، کارفرمایان و فعالان اقتصادی می‌توانند از جریمه‌های احتمالی جلوگیری کنند و فرآیند مالیاتی خود را به‌درستی مدیریت نمایند. برای پرداخت، ثبت و دریافت مالیات تکلیفی، استفاده از سامانه‌های الکترونیکی سازمان امور مالیاتی امری ضروری است.
سوالات متداول
مالیات تکلیفی چیست؟
مالیات تکلیفی نوعی مالیات است که توسط پرداخت‌کننده وجه (مانند کارفرما یا شرکت) از مبلغ پرداختی به شخص یا شرکت دیگر کسر شده و به سازمان امور مالیاتی واریز می‌شود.
چه نوع پرداخت‌هایی مشمول مالیات تکلیفی هستند؟
پرداخت‌های مشمول مالیات تکلیفی شامل حقوق کارکنان، اجاره املاک، قراردادهای پیمانکاری و خدمات مشاوره‌ای است.
نرخ مالیات تکلیفی چقدر است؟
نرخ مالیات تکلیفی بسته به نوع پرداخت متفاوت است. به‌طور مثال، مالیات بر حقوق کارکنان بین ۱۰٪ تا ۳۰٪ و مالیات بر اجاره املاک برای اشخاص حقیقی بین ۱۵٪ تا ۲۵٪ است.
چطور می‌توان مالیات تکلیفی را پرداخت کرد؟
برای پرداخت مالیات تکلیفی باید به سامانه مالیات تکلیفی وارد شده و قبوض صادره را از طریق درگاه آنلاین پرداخت کرد.
بخشنامه مالیات تکلیفی ۳ درصد چیست؟
این بخشنامه برای قراردادهای پیمانکاری و مشاوره‌ای است که بر اساس آن ۳٪ از مبلغ قرارداد باید به عنوان مالیات تکلیفی پرداخت شود.
