رازهای مالیات بورس که کارگزارها به شما نمی‌گویند

سرمایه‌گذاری در بازار بورس همیشه با امید به سودآوری و رشد همراه است، اما در کنار این فرصت‌ها، هزینه‌ها و مسئولیت‌های مالی نیز وجود دارند که گاهی کمتر به آن‌ها پرداخته می‌شود. یکی از این موارد، مالیات بورس است که نقش مهمی در تعیین سود خالص سرمایه‌گذاران دارد. اما آیا می‌دانید کارگزاران همه اطلاعات مرتبط با مالیات بورس را با شما در میان می‌گذارند یا خیر؟

مالیات‌های مختلف، از مالیات بر درآمد ناشی از فروش سهام تا کارمزدهایی که بخشی از آن به سازمان امور مالیاتی اختصاص می‌یابد، می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر بازده سرمایه‌گذاری شما داشته باشند. آگاهی از این موارد و فهمیدن اینکه چه رازهایی ممکن است از چشم شما پنهان بماند، می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر و مدیریت مؤثرتر سرمایه شما کمک کند. در این محتوا، به بررسی جزئیات مالیات بورس، نکات پنهانی که ممکن است کارگزارها به شما نگویند، و راهکارهایی برای کاهش هزینه‌های مالیاتی می‌پردازیم.

نحوه محاسبه مالیات خرید و فروش سهام

اگر در بازار بورس خریدوفروش سهام انجام می‌دهید، باید با مالیات‌هایی که در این معاملات وجود دارد آشنا باشید. خوشبختانه قوانین مالیاتی بورس خیلی پیچیده نیست و به‌راحتی قابل‌فهم است.

1. مالیات فروش سهام

وقتی سهامی را می‌فروشید، مبلغ کمی به‌عنوان مالیات از فروش شما کسر می‌شود. این مبلغ 0.1 درصد از کل ارزش معامله است.

• مثال ساده:
  اگر سهامی به ارزش 10 میلیون تومان بفروشید، مالیاتی که پرداخت می‌کنید 10 هزار تومان خواهد بود.

2. سود حاصل از خریدوفروش سهام

اگر از خریدوفروش سهام سود کنید، نگران مالیات نباشید. سودی که از این راه به دست می‌آورید معاف از مالیات است؛ البته به شرطی که معامله شما در بازار رسمی بورس انجام شده باشد.

سود حاصل از خریدوفروش سهام نیز نیاز به ثبت صورتحساب الکترونیکی ندارد.

3. مالیات بر سود نقدی سهام (DPS) یا Dividend Per Share 

اگر شرکتی که سهام آن را دارید، سود نقدی به شما پرداخت کند، 10 درصد از این سود به‌عنوان مالیات کسر می‌شود.

• مثال ساده:
  اگر 1 میلیون تومان سود نقدی بگیرید، 100 هزار تومان آن برای مالیات کسر خواهد شد و باقی‌مانده به شما پرداخت می‌شود.

4. مالیات خرید سهام

برای خرید سهام، نیازی نیست مالیات پرداخت کنید. تنها هزینه‌ای که در خرید سهام می‌پردازید، کارمزد معامله است که بخشی از آن به سازمان امور مالیاتی تعلق می‌گیرد.

نکات کاربردی:

• مالیات‌ها به‌صورت خودکار از مبلغ معامله یا سود شما کسر می‌شوند. بنابراین، نیازی نیست خودتان مبلغی جداگانه پرداخت کنید.
• اگر می‌خواهید مبلغ دقیق مالیات را بدانید، سامانه‌های آنلاین کارگزاری‌ها به شما کمک می‌کنند.

مالیات صندوق های سرمایه گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از ابزارهای محبوب برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازارهای مالی هستند. اما برای بسیاری از سرمایه‌گذاران، آگاهی از وضعیت مالیاتی این صندوق‌ها و تأثیر آن بر بازدهی سرمایه‌گذاری اهمیت زیادی دارد. بر اساس قوانین مالیاتی ایران، صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌عنوان نهادهای مالی شفاف شناخته می‌شوند و بخش زیادی از فعالیت‌های آن‌ها از مالیات معاف است. این معافیت‌ها به‌منظور تشویق سرمایه‌گذاران به ورود به بازارهای مالی ایجاد شده است. بااین‌حال، برخی فعالیت‌های صندوق‌ها ممکن است مشمول مالیات شوند.

• معافیت از مالیات بر درآمد و دارایی:

  • سود حاصل از سرمایه‌گذاری در سهام یا اوراق بهادار توسط صندوق‌ها معاف از مالیات است.
  •  دارایی‌های صندوق‌ها (مانند سهام، اوراق بدهی و …) از مالیات بر دارایی معاف هستند.

• مالیات بر عایدی سرمایه (Capital Gain)

  • در صورت خرید و فروش واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری توسط سرمایه‌گذاران، مالیاتی بابت عایدی حاصل از این معامله دریافت نمی‌شود.

• مالیات بر سود تقسیمی (DPS)

  • اگر صندوق سود نقدی بین سرمایه‌گذاران تقسیم کند، این سود معاف از مالیات است.

• مالیات بر ارزش افزوده

  • خدمات ارائه‌شده توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیستند.

مالیات سرمایه‌گذاران در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

• سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی نیازی به پرداخت مالیات مستقیم بابت خرید یا نگهداری واحدهای سرمایه‌گذاری ندارند.
• در هنگام فروش واحدهای سرمایه‌گذاری، مالیات نقل و انتقال سهام (۰.۱٪ ارزش فروش) به‌صورت خودکار کسر می‌شود.

مالیات در شرکت های سهامی عام

شرکت‌های سهامی عام، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اشکال کسب‌وکار در اقتصاد، نقش کلیدی در تأمین مالی و توسعه اقتصادی دارند. این شرکت‌ها که با ارائه سهام در بورس یا فرابورس سرمایه جذب می‌کنند، مشمول قوانین مالیاتی خاصی هستند. آگاهی از نحوه اعمال مالیات بر شرکت‌های سهامی عام می‌تواند به سهامداران و مدیران در مدیریت بهتر امور مالی کمک کند.

• مالیات بر درآمد شرکت‌ها

  • بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی درآمدهای شرکت‌های سهامی عام مشمول مالیات بر درآمد می‌شوند.
  • نرخ مالیات بر درآمد شرکت‌های سهامی عام، مشابه سایر شرکت‌ها، ۲۵ درصد از سود خالص سالیانه است.

• مالیات بر ارزش افزوده 

  • فعالیت‌های تجاری و خدماتی شرکت‌های سهامی عام، در صورت ارائه کالاها یا خدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده، باید طبق نرخ مصوب (10% در سال ۱۴۰۳) مالیات پرداخت کنند.
  • برخی محصولات یا خدمات خاص ممکن است از مالیات بر ارزش افزوده معاف باشند.

• مالیات بر تقسیم سود نقدی (DPS)

  • سود نقدی پرداختی به سهامداران در شرکت‌های سهامی عام، مشمول ۱۰ درصد مالیات است که پیش از پرداخت به سهامداران کسر و به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می‌شود.

• مالیات نقل‌وانتقال سهام

  • خریدوفروش سهام شرکت‌های سهامی عام در بورس یا فرابورس، مشمول نرخ ۰.۱ درصد مالیات بر ارزش معامله است که به‌صورت خودکار در زمان معامله توسط کارگزاری‌ها کسر می‌شود.

• معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی

  • شرکت‌هایی که وارد بورس یا فرابورس می‌شوند، از ۱۰ درصد تخفیف در نرخ مالیات بر درآمد برخوردار خواهند شد.
  • درآمد حاصل از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی یا سود انباشته، مشمول مالیات نیست.

ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم ایران

بر اساس ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم ایران و اصلاحات صورت‌گرفته در آن، صندوق‌های سرمایه‌گذاری از مزایای معافیت مالیاتی بهره‌مند هستند. این قانون با هدف توسعه بازار سرمایه و جذب سرمایه‌گذاران تدوین شده و نقش مهمی در افزایش شفافیت مالیاتی و کاهش هزینه‌های مالیاتی سرمایه‌گذاران ایفا می‌کند.

• معافیت درآمد صندوق‌های سرمایه‌گذاری:
  درآمدهای حاصل از فعالیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و قابل معامله (ETF) به‌طور کلی از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هستند. این شامل درآمدهای ناشی از:
  • خریدوفروش اوراق بهادار
  • سود سرمایه‌گذاری در سهام
  • سود حاصل از اوراق مشارکت
• معافیت سود توزیعی به سرمایه‌گذاران:
  سود نقدی توزیع‌شده توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز برای سرمایه‌گذاران مشمول مالیات نمی‌شود. سرمایه‌گذاران سود خالص را دریافت کرده و نیازی به پرداخت مالیات جداگانه ندارند.
• مالیات نقل‌وانتقال واحدهای سرمایه‌گذاری:
  نقل‌وانتقال واحدهای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و ETF در بازار سرمایه مشمول مالیات نقل‌وانتقال نیست. تنها ۰.۱ درصد از ارزش معامله به‌عنوان مالیات معاملات سهام کسر می‌شود.

مالیات بر ارث سهام

مالیات بر ارث سهام یکی از موضوعات مهم در امور مالیاتی است که به دارایی‌های به‌جامانده از فرد متوفی مرتبط می‌شود. سهام به‌عنوان یکی از دارایی‌های مالی، مشمول مالیات بر ارث است، اما نحوه محاسبه و میزان این مالیات بسته به نوع سهام و قوانین مالیاتی کشور متفاوت است.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث سهام در ایران

بر اساس قوانین مالیاتی ایران، ارزش سهام متوفی به‌عنوان بخشی از دارایی‌های به‌جامانده محاسبه می‌شود. میزان مالیات بر ارث برای سهام به شرح زیر است:

1. سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار:
   • ارزش سهام متوفی بر اساس قیمت معاملاتی آن در تاریخ فوت محاسبه می‌شود.
   • نرخ مالیات برای این نوع سهام ۰.۷۵ درصد (سه چهارم درصد) از ارزش سهام است.
2. سهام شرکت‌های غیر بورسی:
   • ارزش‌گذاری سهام این شرکت‌ها بر اساس ارزیابی کارشناسان رسمی دادگستری یا بر مبنای ارزش دفتری شرکت انجام می‌شود.
   • نرخ مالیات برای این نوع سهام ۶ درصد از ارزش تعیین‌شده سهام است.
3. واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های بورسی (ETF):
   • مشابه سهام پذیرفته‌شده در بورس، نرخ مالیات بر ارث برای واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های بورسی ۰.۷۵ درصد است.

مراحل پرداخت مالیات بر ارث سهام

1. ثبت اظهارنامه مالیات بر ارث:
   وراث موظف‌اند ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه مالیات بر ارث را به اداره مالیاتی محل سکونت متوفی ارائه دهند.
2. ارزیابی و ارزش‌گذاری دارایی‌ها:
   ارزش سهام و سایر دارایی‌ها توسط سازمان امور مالیاتی یا کارشناسان رسمی ارزیابی می‌شود.
3. پرداخت مالیات:
   پس از تعیین میزان مالیات، وراث می‌توانند مبلغ محاسبه‌شده را پرداخت کرده و گواهی مالیات بر ارث دریافت کنند.
4. انتقال سهام به وراث:
   پس از پرداخت مالیات و ارائه گواهی مربوطه، انتقال قانونی سهام به نام وراث انجام می‌شود.