عدول و عدم در سامانه مؤدیان یعنی چه؟ تفاوتی که حتماً باید بدانید

در فرآیندهای مالیاتی، بسیاری از اصطلاحات حقوقی و تخصصی وجود دارد که دانستن آن‌ها برای مودیان ضروری است. یکی از این اصطلاحات پرکاربرد، عدول است که در قوانین مالیاتی و رویه‌های اجرایی سازمان امور مالیاتی به‌ویژه در سامانه مؤدیان، نقش مهمی دارد.

سامانه مؤدیان برای ایجاد نظم، شفافیت و جلوگیری از تخلفات مالیاتی، سقفی مشخص برای میزان فروش هر مؤدی تعیین می‌کند. در صورتی که میزان فروش از این حد بیشتر شود، صورتحساب‌ها با برچسب «عدول» ثبت می‌شوند.

در این مطلب قصد داریم به‌طور کامل مفهوم حد مجاز، نحوه محاسبه آن، تبعات عبور از این سقف، و الزامات قانونی مرتبط را بررسی کنیم تا فعالان اقتصادی بتوانند با آگاهی کامل، از بروز مشکلات مالیاتی جلوگیری کنند.

حد مجاز فروش چیست؟

حد مجاز فروش، به سقف مشخصی از فروش کالا و خدمات در یک دوره مالی مربوط به سال گذشته اشاره دارد که در صورت عبور مودیان از این حد، ملزم به رعایت الزامات قانونی خاصی مانند ثبت‌نام در سامانه مودیان و صدور فاکتور الکترونیکی در سامانه مودیان می‌شوند.​

جمع صورتحساب‌های الکترونیکی صادره توسط هر مودی در هر دوره مالیاتی نمی ‌تواند بیشتر از پنج برابر فروش اظهارشده وی در دوره مشابه سال قبل، که مالیات آن به سازمان پرداخت شده یا ترتیب پرداخت آن داده شده است، باشد. در صورتی که فروش اظهار شده مودی در دوره مشابه سال قبل که مالیات آن به سازمان پرداخت شده یا ترتیب پرداخت آن داده شده است کمتر از معافیت سالانه موضوع ماده (101) قانون مالیات‌ های مستقیم باشد، پنج برابر معافیت سالانه موضوع ماده اخیر الذکر ملاک عمل خواهد بود. 

جمع صورتحساب‌ های الکترونیکی صادر شده در هر دوره مالیاتی برای واحدهای جدیدالتأسیس یا واحدهای فاقد سابقه مالیاتی نمی‌ تواند بیش از پنج برابر معافیت سالانه موضوع ماده (101) قانون مالیات ‌های مستقیم باشد. 

معنی کلمه عدول و علت اهمیت آن

اگر مبلغ یک صورتحساب الکترونیکی بیشتر از باقیمانده حد مجاز فروشنده باشد، آن مبلغ از حد مجاز کم نمی‌شود، اما صورتحساب با برچسب «عدول» ثبت خواهد شد. در این حالت، برای اینکه خریدار بتواند از اعتبار مالیاتی استفاده کند، فروشنده باید بعد از افزایش حد مجاز، یک صورتحساب اصلاحی صادر کند.

به صورتحساب‌های الکترونیکی صادره بیش از حدمجاز فروش اعتبار مالیاتی تعلق نمی‌گیرد و در این شرایط، غیرفعال بودن کارپوشه مؤدی فروشنده به دلیل تکمیل حدمجاز از طریق سازوکارهای معین به اطلاع فروشنده و خریدار خواهد رسید.

زمانی که فروشنده از حد مجاز خود عبور کرده باشد، روی صورتحساب تگ عدول ثبت می‌شود و به خریدار اعتباری تعلق نمی‌گیرد.

اگر روش تسویه صورتحساب نسیه باشد، تا زمان تایید توسط خریدار یا تایید سیستمی به صورت نقدی تلقی می‌شود و به اندازه کل مبلغ از حد مجاز فروشنده کسر می‌شود.

اهمیت این اقدام در سامانه مودیان به دلایل زیر است:

• هنگامی که تگ عدول بر صورتحساب ثبت شده باشد اعتبار مالیاتی به خریدار تعلق نمی‌گیرد.
• وضعیت کارپوشه به غیر مجاز موقت تغییر می‌یابد.
• تمامی شرکت‌های معتمد و شناسه‌های یکتا در کارپوشه سامانه مؤدیان به دلیل غیر مجاز بودن غیرفعال می‌شوند.

عدم عدول در سامانه مودیان

اگر مبلغ صورتحساب الکترونیکی از باقیمانده حدمجاز کمتر یا برابر با آن باشد، به میزان مبلغ صورتحساب الکترونیکی موردنظر از باقیمانده حدمجاز فروشنده کسر و صورتحساب الکترونیکی برچسب «عدم عدول از حدمجاز» خواهد گرفت.

زمانی که حد مجاز فروش از حد تعیین شده توسط سازمان عبور نکرده باشد، صورتحساب دارای تگ عدم عدول است و خریدار می‌تواند صورتحساب را تایید کند.

پس از تایید خریدار، اعتبار مالیاتی دریافت شده و برای فروشنده نیز بدهی مالیاتی ثبت می‌شود.

نحوه افزایش حد مجاز فروش در سامانه مؤدیان

سامانه مؤدیان مالیاتی برای هر مؤدی یک حد مجاز فروش تعیین می‌کند. این حد نشان‌دهنده سقف فروش مجاز ثبت‌شده بر اساس اطلاعات پرونده مالیاتی، سوابق اظهارنامه‌ها و مدارک کسب‌وکار است.

برای افزایش حد مجاز فروش، مؤدی باید:

1. مدارک و مستندات فعالیت تجاری خود (مثل قراردادها، فاکتورها و گردش حساب بانکی) را در سامانه بارگذاری کند.

2. درخواست افزایش حد فروش را از طریق کارپوشه سامانه مؤدیان ثبت نماید.

3. در صورت نیاز، ممیز مالیاتی ممکن است بررسی یا استعلام تکمیلی انجام دهد.

نحوه تعیین حد مجاز فروش به چه صورتی است؟

حد مجاز فروش مودیان مالیاتی (به جز واحدهای تازه‌تأسیس یا کسانی که پرونده مالیاتی ندارند)، بر اساس یکی از این دو معیار تعیین می‌شود:

1. میزان فروش اظهارشده در سال قبل که مالیات آن پرداخت یا برای پرداختش برنامه‌ریزی شده باشد.

2. پنج برابر معافیت ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم.

هرکدام از این دو رقم که بیشتر باشد، به عنوان حد مجاز فروش محاسبه شده و در کارپوشه مؤدی نمایش داده می‌شود.

رفع عدول در سامانه مودیان

برای برطرف شدن تگ عدول نیاز است فروشنده در ابتدا از طریق کارپوشه سامانه مؤدیان اقدامات لازم برای افزایش حدمجاز خود را انجام دهد.

برای افزایش حدمجاز اقدامات زیر را انجام دهید:

• پرداخت یا ترتیب بدهی دوره متناظر سال گذشته در دوره جاری
• پرداخت نقدی یا ارائه تضمین برای افزایش حد مجاز
• پرداخت مالیات و عوارض غیر نقدی مربوط به تایید صورتحساب و اطلاعیه واردات در طول دوره
• اطلاعیه پرداخت ثبت شده و تایید شده بابت خریدهای نسیه دوره قبل و دوره جاری

پس از آن  یک صورتحساب اصلاحی صادر کند و خریدار صورتحساب اصلاحی را تایید کند.

درصورت عدم تایید صورتحساب، پس از 30 روز تایید سیستمی می‌شود.

اعتبار مالیاتی چگونه تعلق میگیرد؟

با توجه به اینکه در صورتحساب‌های الکترونیکی نوع اول (همراه با اطلاعات خریدار) اطلاعات هویتی خریدار ثبت می‌شود، پس از صدور و ثبت صورتحساب در سامانه مؤدیان، فرآیند اعتبارسنجی بر اساس شماره اقتصادی انجام می‌گیرد. این صورتحساب در کارپوشه خریدار قرار می‌گیرد و در صورت تأیید او، به عنوان اعتبار مالیاتی محسوب خواهد شد.

سوالات متداول

1. حد مجاز فروش در سامانه مودیان چیست؟

حد مجاز فروش، سقف تعیین‌شده‌ای از میزان فروش در هر دوره مالیاتی است که عبور از آن بدون رعایت شرایط، می‌تواند منجر به درج تگ عدول و قطع اعتبار مالیاتی شود.

2. تگ عدول به چه معناست؟

تگ عدول به معنای عبور از حد مجاز فروش است. در این شرایط، اعتبار مالیاتی به خریدار تعلق نمی‌گیرد و کارپوشه مؤدی به حالت غیرمجاز تغییر می‌یابد.

3. چگونه می‌توان تگ عدول را رفع کرد؟

برای رفع عدول، مؤدی باید از طریق کارپوشه خود اقدام به افزایش حدمجاز نماید که شامل پرداخت بدهی‌ها، ارائه تضمین یا صدور صورتحساب اصلاحی می‌شود.

4. در صورتی که صورتحساب نسیه باشد و تایید نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

تا زمان تایید توسط خریدار یا تایید سیستمی، این صورتحساب به‌صورت نقدی تلقی شده و از حدمجاز فروشنده کسر می‌شود.

5. اگر از حد مجاز عبور نکنیم چه می‌شود؟

صورتحساب دارای تگ “عدم عدول” خواهد بود و خریدار می‌تواند آن را تایید کرده و از اعتبار مالیاتی برخوردار شود.